Ergotioneina – sekret długowieczności ukryty w grzybach

/ Blog / Przez

Ergotioneina (EGT) to naturalny aminokwas siarkowy, który budzi ogromne zainteresowanie naukowców jako antyoksydant, czynnik przeciwzapalny i potencjalny „eliksir młodości”. Choć została odkryta ponad 100 lat temu, to dopiero w ostatnio zaczęto dogłębnie badać jej wpływ na zdrowie człowieka.

Co najciekawsze? Nasz organizm nie produkuje ergotioneiny samodzielnie – musimy dostarczać ją z pożywienia. Według najnowszych badań grzyby takie jak boczniaki czy shiitake to jej najbogatsze źródło.


🔬 Czym jest ergotioneina?

Ergotioneina to unikalny związek występujący w przyrodzie: grzybach, roślinach i niektórych mikroorganizmach. Ludzie i zwierzęta mogą ją pobierać tylko z diety.

W organizmie EGT jest transportowana przez specyficzny system OCTN1 (SLC22A4) do miejsc najbardziej narażonych na stres oksydacyjny – takich jak mózg, serce, wątroba, nerki i soczewki oka. Tam działa jak tarcza ochronna: neutralizuje wolne rodniki, redukuje stany zapalne i chroni komórki przed uszkodzeniami.

Co ją wyróżnia?

✅ EGT syntetyzują tylko niektóre grzyby (shiitake, boczniaki, soplówka, pieczarki) i mikroorganizmy (bakterie glebowe),
 ✅ rośliny i zwierzęta jej nie produkują, ale mogą ją akumulować z otoczenia,
 ✅ człowiek musi dostarczać ją z dietą – głównie jedząc grzyby.


⚙️ Jak działa ergotioneina w organizmie?

1️⃣ Specjalny transporter w komórkach
 Organizm ludzki posiada unikalny transporter błonowy OCTN1 (SLC22A4), który aktywnie wychwytuje EGT z krwi i przenosi do tkanek szczególnie narażonych na stres oksydacyjny, takich jak:

  • mózg
  • serce
  • wątroba
  • nerki 
  • soczewka oka 

To dowód, że nasz organizm traktuje ergotioneinę jako coś ważnego i ewolucyjnie korzystnego.

2️⃣ Silne działanie antyoksydacyjne
 Ergotioneina neutralizuje wolne rodniki i reaktywne formy tlenu (ROS), chroniąc:

  • DNA przed mutacjami, 
  • białka przed denaturacją, 
  • błony komórkowe przed peroksydacją lipidów. 

Co ważne, w przeciwieństwie do niektórych antyoksydantów (np. witaminy C), EGT jest bardzo stabilna chemicznie – nie utlenia się łatwo i działa dłużej.

3️⃣ Działanie przeciwzapalne i cytoprotekcyjne
 Badania pokazują, że EGT redukuje aktywność szlaków prozapalnych (np. NF-κB), zmniejsza produkcję cytokin zapalnych i chroni komórki przed śmiercią indukowaną przez stres oksydacyjny (apoptozą).

4️⃣ Różnice względem innych antyoksydantów
 ✅ Gromadzi się w konkretnych tkankach, a nie krąży luźno w osoczu,
 ✅ Jest wychwytywana selektywnie przez OCTN1, a nie biernie dyfunduje,
 ✅ Nie jest łatwo zużywana (jej poziom w tkankach pozostaje stabilny przez długi czas).

To dlatego niektórzy naukowcy określają EGT mianem „specjalistycznego antyoksydanta ewolucyjnego”.

 

⚖ Ile ergotioneiny znajdziemy w grzybach i innych produktach?

Oto porównawcza tabelka zawartości EGT w popularnych produktach (mg/kg suchej masy):

Produkt spożywczy

Ergotioneina (mg/kg)

Shiitake (Lentinula edodes)

1310–2060

Boczniaki (Pleurotus ostreatus)

1010-2010

Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus)

400-500

Pieczarki (Agaricus bisporus)

~640

Szparagi (suszone)

~117

Fasola czarna (sucha)

~90

Otręby ryżowe

~176

Tempeh

~201


🔍 Dlaczego jest to ważne dla zdrowia?

1️⃣ Ergotioneina koncentruje się w miejscach, gdzie powstaje najwięcej uszkodzeń oksydacyjnych – np. w mózgu, gdzie może chronić przed:

  • chorobą Alzheimera,
  • chorobą Parkinsona,
  • utratą pamięci związaną z wiekiem.

2️⃣  W sercu i naczyniach krwionośnych może:

  • redukować tworzenie się blaszek miażdżycowych,
  • chronić komórki śródbłonka przed stresem,
  • wspierać zdrowe krążenie.

3️⃣ W wątrobie i nerkach:

  • wspomaga detoksykację,
  • zmniejsza uszkodzenia wywołane lekami i toksynami.

🍄 Podsumowanie: unikalność ergotioneiny

✅ Produkowana tylko przez grzyby i niektóre mikroorganizmy,
 ✅ Aktywnie transportowana do miejsc w ciele, gdzie jest najbardziej potrzebna,
 ✅ Wyjątkowo stabilna i skuteczna jako antyoksydant,
 ✅ Potencjalny kluczowy składnik diety wspierającej długowieczność.

Regularne jedzenie grzybów bogatych w EGT (boczniaki, shiitake, pieczarki) to prosty i naturalny sposób, by dostarczyć organizmowi ten wyjątkowy związek.

 

📚 Źródła naukowe:

  • Cheah IK, Halliwell B. Ergothioneine; antioxidant potential, physiological function and role in disease. Biochim Biophys Acta, 2012.
  • Halliwell B, Cheah IK. Ergothioneine: an under-recognized dietary antioxidant. Biochem Biophys Res Commun, 2015.
  • Ey J, Schömig E, Taubert D. Dietary sources and antioxidant effects of ergothioneine. J Agric Food Chem, 2007.
  • EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA), 2016.
  • Beelman RB et al. Health Benefits of Mushroom-Derived Ergothioneine. Molecules, 2020.
Koszyk